Pandemi artık gündemde yerini hızla kaybetse de son haftalarda herkesten duyduğumuz tek bir ortak cümle var : “Dünya artık eskisi gibi olmayacak… “
Pandeminin insan hayatı üzerindeki etkileri tartışılırken çalışma hayatına yapmış olduğu büyük etki göz ardı edilecek gibi görünmüyor. Çalışanlar “Neden?” sorusuna cevap ararken iş ve özel yaşam dengesi ya da dengesizliği çalışanları en çok düşündüren konuların başında geliyor. Gartner tarafından yayınlanan 2022 ilk çeyrek raporuna göre çalışanların %65’i iş yaşantılarını sorguluyor ve üçte biri yeni iş arama sürecine çoktan başladı. Şimdi, organizasyonların “Neden” sorusuna cevap bulmaları ve bu güçlü değişim dalgasına etkin insan kaynakları stratejileri ile cevap verme zamanı.
Konu organizasyonlar için oldukça kompleks görünse de aslında Daniel Pink 2009 yılında yayınlanan “Drive” isimli kitabında çalışan motivasyonun nasıl sağlanabileceği konusunda aradan geçen 13 yıla, birçok makroekonomik değişikliğe ve iki seneden daha uzun süren pandemi sürecine rağmen tatmin edici cevaplar veriyor.
Pink, insanoğlu için ilk operasyonel sistemi Motivasyon 1.0 olarak tanımlıyor. Motivasyon 1.0 gayet basit ve biyolojik bir sistem; insanlar tamamen barınma, beslenme ve üreme gibi temel ihtiyaçlar üzerine kurulu bir düzenin parçası ve bu gereksinimleri tatmin edildiği sürece yüksek motivasyonda hayatlarına devam ediyorlar. Ancak, insanlar daha karmaşık topluluklar haline gelmeye başlayınca Motivasyon 1.0 hükmünü kaybediyor ve insanlık toplumu özellikle Sanayi Devrimi ile birlikte tamamen ödül ve ceza üzerine kurulu Motivasyon 2.0 ile tanışıyor. Kısacası, emeğe dayalı işlerin olduğu dönemde daha çok üreten daha çok kazanıyor, üretemeyen ise ya da az ücret ile cezalandırılıyor ya da işini kaybediyor. Tıpkı bu videoda olduğu gibi… Ancak, günümüzde bu durum her ne kadar hala tamamen insan gücüne dayanan rutin işlerde geçerli olsa da sadece ödül ve ceza ile üretkenliği ve motivasyonu sağlamak artık mümkün değil. Günümüz iş yaşamı Motivasyon 3.0 ilkeleri ile hareket ediyor. Bu ilkelere kısaca değinecek olursak:
- Uzmanlık: İş gücü devamlı olarak daha ileriye gitmek istiyor. Organizasyonların, çalışanlarına öğrenme ve gelişim imkanları sağlaması, onları sürekli desteklemesi çok önemli.
- Anlam ve Amaç: İnsanlar, bir amaç için çalıştığı zaman çok daha üretken ve yaptıkları işe karşılık bağlılıkları artıyor.
- İlham: İş gücü kendisine alan ve özgürlük tanıyan organizasyonlarda çalışmak istiyor. Sadece tepeden inme performans odaklı ya da otokratik liderliğin benimsendiği organizasyonlar üretkenliği ve doğal olarak motivasyonu düşürüyor.
Sonuç olarak, elbette şirketlerin sağladığı maddi olanaklar ve ödüller hala çalışanlar için cezbedici bir faktör. Burada organizasyonların çalışanlarına piyasa şartlarının altında olmayan maddi olanaklar sunarak, çalışanlarının aklından finansal endişeleri uzaklaştırmaları çok önemli. Böylece; çalışanlar hedeflerine ve üretkenliklerine yüksek motivasyon ile odaklanacaklar ve organizasyonların başarısı için çalışmaya devam edeceklerdir.